Stress ontstaat door omstandigheden of gebeurtenissen die je als bedreigend ervaart. Wat stress is, is voor iedereen verschillend. Wat voor de één een welkome afwisseling of spanning betekent, kan voor de ander een ramp zijn.

Een bruikbare indeling van stressoren (dingen waar je stress van krijgt) is die in verplichtingen, problemen en levensgebeurtenissen. Bij verplichtingen kun je bijvoorbeeld denken aan terugkerende belasting in werk, studie, huishouding en zorg. Problemen zijn ongewenste situaties op diverse gebieden zoals relaties, financiën, werk, carrière en dergelijke. En vroeg of laat maakt iedereen bepaalde levensgebeurtenissen mee, welke meer of minder ingrijpende veranderingen in het leven met zich meebrengen die verwerking en/of aanpassing van je levenspatroon vereisen.

Als je met één of meer stressoren te maken krijgt, moet je deze op de een of andere manier hanteren om je gevoel van evenwicht te bewaren of te herstellen. De psychologische term hiervoor is ‘coping’. Kort gezegd betekent ‘coping’: jouw manier van stresshantering. Ieder mens heeft een bepaalde ‘copingstijl’. Jouw copingstijl kan meer of minder effectief zijn.

Er ontstaat een gevoel van onaangename spanning, als je veel moeite hebt met het hanteren van de stressor en normaal te blijven functioneren. Tot zover is dit alles nog een betrek­kelijk normale ervaring: iedereen heeft het wel eens druk (verplichtingen), heeft wel eens problemen of tegenslagen, of krijgt te maken met ingrijpende veranderingen (levensgebeurtenissen). Als jouw copingstijl echter tekort schiet om het evenwicht te herstellen en je weet niet meer wat je moet doen, dan ontstaat er controleverlies en raak je de grip op de situatie kwijt. Je gevoel van spanning neemt dan flink toe en er rest je geen andere optie meer dan het op te geven. Je stopt met verdere pogingen om de stressor het hoofd te bieden, je laat belangrijke sociale rollen vallen, je meldt je ziek en je trekt je terug. Dan is er sprake van overspanning: een combinatie van spanning, controleverlies en sociaal disfunctioneren.

Als je overspannen bent, kunnen lichamelijke spanningsklachten het beeld in meer of mindere mate gaan meekleuren. Hierdoor kan, als je daar gevoelig voor bent, een proces van somatisatie worden geactiveerd. Somatisatie houdt in dat de spanning en de daarmee samenhangende lichamelijke klachten een vicieuze cirkel worden, doordat je overmatig gaat focussen op je lichamelijke klachten. Aandacht van de omgeving, inclusief de zorgsector, kan dit proces verder versterken.

Wanneer overspanningsklachten langer bestaan dan zes maanden en moeheid en uitputting sterker op de voorgrond treden, heb je waarschijnlijk te maken met een burnout. Zoek altijd professionele hulp als je vermoedt dat je een burnout hebt en laat je niet door de (bedrijfs)arts naar huis sturen met het simpele advies ‘rust’. Met rust alleen herstel je niet van een burnout. Sterker nog, doordat je mogelijk al een lange periode veel te veel van jezelf gevraagd hebt is het goed mogelijk dat je niet eens meer weet hoe je moet ontspannen. Zonder de juiste hulp kan het advies ‘rust’ makkelijk leiden tot een nieuw gevoel van onmacht en controleverlies, waardoor je gevoel van spanning en stress nog meer zal toenemen.

Burnout is een ernstige toestand, die niet herstelt zonder specifieke behandeling. Bij een burnout kun je een scala van klachten ervaren. Je lijf doet het niet meer en je voelt je totaal uitgeput. Je kunt niet meer werken en je lijkt niet meer de baas over je lichaam. Je hebt (plotseling) allerlei fysieke klachten: hoofdpijn, koud, koorts, beperkt zicht, maagpijn, spierpijn, gewrichtspijn, hartkloppingen, huidaandoeningen en huiduitslag, diarree of verstopping, misselijkheid en oorsuizen. Je bent erg emotioneel, je kunt niet stoppen met huilen, of je voelt je ontzettend boos of angstig, je kunt paniekaanvallen of stemmingswisselingen hebben. Je bent volledig uitgeput en tot niets meer in staat, ook al zou je het misschien nog wel willen. Je hoofd lijkt het niet meer te doen, je kunt je niet meer concentreren op een tekst – hoe eenvoudig ook – je hebt moeite met het verwerken van informatie. Je geheugen laat je in de steek en je bent gevoelig voor allerlei zintuiglijke prikkels. Je hebt zin in junkfood en je slaapt slecht.

De weg terug uit een burnout duurt één tot anderhalf jaar, maar het kan meerdere jaren duren voordat je weer volledig hersteld bent. Uit een onderzoek van Arno van Dam e.a. uit 2014 bleek dat na 2 jaar restsymptomen nog steeds aanwezig kunnen zijn. Het herstel van cognitieve klachten als concentratie en geheugenverlies duurt het langst, vooral als je daarbij ook slecht slaapt. Bij 15% van alle mensen met een burnout blijven restsymptomen zelfs langer dan 2 jaar aanwezig. Met de juiste begeleiding bij een burnout zorg je voor een zo goed mogelijk herstel en zo min mogelijk restklachten.

In het herstel van een burnout zijn drie fases te onderscheiden:

• Fase 1: Herstel van de balans inspanning – ontspanning, waardoor je kunt gaan herstellen van fysieke, emotionele en mentale klachten;
• Fase 2: Zelfreflectie. Hoe ben je in een burnout terecht gekomen en op welke factoren kun je zelf invloed gaan uitoefenen? Hoe kijk jij naar jezelf en de wereld om je heen? Het is nu tijd om je persoonlijke copingstijl eens onder de loep te nemen en goed in kaart te gaan brengen welke waarden voor jou belangrijk zijn in je leven. Je leert jezelf beter kennen, waardoor je meer grip op je leven zult gaan ervaren en bewust het evenwicht – blijvend – kunt gaan herstellen;
• Fase 3: Terugvalpreventie en re-integratie naar het werk.

Het is belangrijk om te weten dat hoe snel je alle drie de fasen doorloopt, afhankelijk is van jouw eigen herstel! Niemand, ook de bedrijfsarts niet, kan en mag druk op je uitoefenen om sneller dan jíj kunt aan te sturen op hervatting van je normale dagelijkse taken. Aan de andere kant is het ook belangrijk om te weten dat je niet beter wordt van rust en ontspanning alleen. De essentie waar het om draait in alle fasen naar herstel is balans tussen inspanning en ontspanning – en deze balans de rest van je leven bewust te leren bewaren.

Ben je al een tijd moe? Of heb je een gespannen gevoel, ben je emotioneel wat labieler, angstiger of somber? Slaap je slecht of heb je spierpijn van vermoeidheid waardoor je ’s avonds moeilijk kunt ontspannen? Mogelijk heb je last van stressklachten, een tekort aan vitaminen/mineralen, of een combinatie hiervan. Deze vijf natuurlijke middelen zijn in perioden van stress of verminderde weerstand een goede aanvulling op je dagelijkse voeding. De effectiviteit van deze middelen is wetenschappelijk bewezen.

Als je klachten niet na twee weken verminderen, maak dan een afspraak in mijn praktijk of ga naar je huisarts.

Sint Janskruid: werkt bij milde tot matige depressieve klachten net zo goed als een regulier antidepressivum, maar zonder storende bijwerkingen. Het remt de heropname van de neurotransmitter serotonine, waardoor er meer serotonine in de hersenen beschikbaar komt en de stemming kan verbeteren. Veel mensen gaan daardoor ook beter slapen, omdat de aanmaak van melatonine (het ‘slaaphormoon’) ook omhoog gaat als er voldoende serotonine beschikbaar is. Veel mensen ervaren een verbetering van hun concentratie en geheugen als gevolg van hun verbeterde stemming en slaap. Let op dat Sint Janskruid niet goed samengaat met een aantal andere geneesmiddelen, waaronder de anticonceptiepil. Wil je Sint Janskruid gaan gebruiken naast andere medicijnen, overleg dan altijd met je voorschrijvende arts. Net als reguliere antidepressiva duurt het één tot twee weken voordat je effect merkt. Een goede dosering is 1x per dag een capsule/tablet met 300 mg gestandaardiseerd extract per capsule/tablet.

Valeriaan: één van de belangrijkste plantaardige kalmeringsmiddelen bij slapeloosheid en angst. Het verhoogt de neurotransmitter GABA, een remmend hormoon in de hersenen. GABA draagt bij aan ontspanning, verbeterde slaap, verbetering van de geheugenfunctie, bevordering van spierherstel en vermindering van angst. Te veel opwinding kan leiden tot rusteloosheid, prikkelbaarheid, slapeloosheid en zelfs epileptische aanvallen, waarbij Valeriaan met succes is ingezet. De werkzaamheid van Valeriaan is aangetoond in wetenschappelijk onderzoek. Valeriaan gaat goed samen met vitamine B-complex.

Magnesium: een belangrijk middel om te ontspannen en beter te slapen, vooral als je last hebt van spierverkrampingen. Deze klachten kunnen voortkomen uit langdurige stress, maar kunnen ook het gevolg zijn van onvoldoende herstel na intensieve lichamelijke inspanning. Teveel gebruik van calcium kan ook nogal eens leiden tot een relatief magnesium tekort. Calcium gebruikt namelijk (desnoods lichaamseigen) magnesium om goed te kunnen worden opgenomen. Teveel magnesium heeft een laxerende werking. Er zijn vele soorten magnesium te koop. Magnesium Citraat staat specifiek bekend om zijn ontspannende werking. Een optimale dosering bereik je met 200-400 mg per dag.

Vitamine D: somberheid in combinatie met vermoeidheid kan samenhangen met vitamine D-tekort. Vooral in de winter of aan het begin van de lente (dan worden deze klachten ook wel voorjaarsmoeheid genoemd) komt vitamine D-tekort veel voor. Vitamine D draagt in belangrijke mate bij aan een gezond werkend immuunsysteem. Bij mensen met chronische klachten als diabetes, COPD en allergieën kan vitamine D bijdragen aan een betere gezondheid doordat het laaggradige ontstekingen helpt te verminderen. De best opneembare vorm is vitamine D3. Een optimale en veilige dosering om mee te starten is 25 microgram per dag. Dit wordt ook wel aangeduid als 1000 IU of IE (international units of aanbevolen internationale eenheden per dag).

Leefstijl: welke van de voorgaande middelen je ook kiest ter ondersteuning, geen enkel middel kan een gezonde leefstijl vervangen. Voor alle spanningsklachten, stemmingsklachten en vermoeidheid geldt dat beweging in de natuur en gezonde voeding op de eerste plaats komen. Het belangrijkste effect van sport en beweging is dat het de hoeveelheid stresshormonen in het lichaam vermindert en dat je tegelijkertijd minder gevoelig wordt voor stresshormonen. Dagelijks 30 minuten bewegen verbetert het cognitieve functioneren (geheugen, concentratie, denkprocessen), vermindert angst en depressie en verbetert de stemming. Je kunt het ook zo zien: door sportieve inspanning reguleer je de stresshormoon-as en hard je deze als het ware af, waardoor andere stressoren minder groot lijken.

Goede merken voor alle genoemde middelen, waarbij de kwaliteit constant is en er geen vervuiling aanwezig is van andere stoffen, zijn: Solgar, Orthica, Plantina, Bloem en Vogel.

Natuurlijke middelen kunnen uitkomst bieden om tijdelijke stress-situaties het hoofd te bieden. Als je chronisch stress ervaart, is het belangrijk om je stressbronnen op te sporen.

De slaapregulatie in je lichaam wordt gestuurd door circadiane processen en homeostatische processen. Circadiane processen zijn processen die een klokritme hebben, zoals het dag-nachtritme. Ook orgaanritmes en hormoonritmes zijn circadiane processen. Homeostatische processen zorgen er in je hele lichaam voor dat het interne evenwicht bereikt en gehandhaafd wordt. Het lichaam streeft altijd naar evenwicht en herstel van grotere of kleinere beschadigingen. In verband met slaap betekent dit, dat de slaapdruk toeneemt naarmate je langer wakker bent. Daardoor val je makkelijker in slaap. Als je een keer een nachtje slaap mist, is dat helemaal niet erg en dat hoef je ook niet in te halen qua aantal uren. Kwalitatief haal je het wel in, want de nacht daarop heb je automatisch meer diepe slaap en minder REM-slaap, oftewel droomslaap.

Het circadiane ritme, onze biologische klok, is zeer hardnekkig. Toen voor een onderzoek mensen werden opgesloten in een bunker zonder klok of daglicht, ging het 24-uurs ritme gewoon door. Het natuurlijke circadiane ritme van mensen bleek maar een klein beetje te verschuiven, naar gemiddeld 24 uur en 12 minuten. Het is dan ook niet vreemd dat licht de grootste invloed op ons circadiane ritme blijkt te zijn. Dit verklaart meteen waarom je geen jetlag hebt als je naar Londen vliegt, maar wel een week nodig kan hebben om je ritme aan te passen aan de zomer- of wintertijd. Het uur tijdsverschil met Londen klopt immers met het feit dat de zon daar ook een uur later opkomt en weer ondergaat. Sommige mensen hebben een circadiaan ritme van 26 uur en zijn notoire langslapers. Andere mensen met een circadiaan ritme van 23 uur zijn alle dagen heel vroeg wakker.

Elektrisch licht, vooral het blauwe licht van computer- en telefoonschermen, heeft een negatieve invloed op slaap. Het ontspannende effect van een appje of spelletje kan er echter voor zorgen dat je juist wat sneller in slaap valt. Je kunt een app installeren om het blauwe licht op je computer- of telefoonscherm te filteren. Ook kun je de lichtintensiteit wat lager zetten. Op je televisie kun je de hoeveelheid rood licht wat opvoeren om hetzelfde effect te bereiken.

Veel mensen die zichzelf een typisch ‘avondmens’ vinden, blijken dit kunstmatig te creëren. Ze houden zichzelf wakker met ‘lichttherapie’ (teveel televisie of spelletjes) en teveel activiteiten.

Slaap bij burnout

Voor mensen met een burnout geldt dat ze ’s nachts beter zult slapen als ze overdag twee uur siësta houden. Het lichaam moet weer leren ontspannen en tot rust komen. Je zult merken dat je slaap verbetert als je een paar keer per dag bewust ontspant met behulp van ontspanningsoefeningen en tussen de middag 2 uur rust neemt door in bed te gaan liggen. Wanneer je een burnout hebt, slaap je juist slechter als je jezelf pusht om overdag wakker te blijven. Je lichaam gaat dan stresshormonen aanmaken om letterlijk overeind te kunnen blijven. Zo raak je verder van huis. Niet alleen zal je ’s nachts slechter slapen, je stresshormonen blijven ook uit balans. Je burnout-klachten houden aan en je herstel duurt langer.

Voorwaarden om goed in te slapen zijn:

• de temperatuur in je slaapkamer
• de hoeveelheid licht in je slaapkamer (zorg ervoor dat je kamer goed donker is)
• het geluidsniveau in je slaapkamer (telefoon op stil en vliegtuigstand)
• je lichaamshouding (de kwaliteit van je matras, maar bijv. ook lichamelijke beperkingen)
• een opgeruimde schone slaapkamer (in een rommelige vieze of overvolle slaapkamer slapen mensen aantoonbaar slechter)

Deze voorwaarden kun je organiseren. Zo worden het slaaprituelen. Als je elke avond dezelfde handelingen verricht voordat je gaat slapen, dan geeft je lichaam na verloop van tijd uit zichzelf een seintje dat het tijd is om naar bed te gaan (het circadiane ritme). Het slaaphormoon melatonine wordt automatisch verhoogd als het tijd is om de kachel uit te doen, de gordijnen in je slaapkamer te sluiten, het geluid van je telefoon uit te zetten en nog even je tanden te poetsen.

Bedenk dat alles waardoor jouw lichaamstemperatuur hoog is of blijft een belemmering is om goed in slaap te komen. Daardoor slapen veel mensen slechter na een tropisch warme dag, maar ook sporten ’s avonds laat zorgt ervoor dat je lichaamstemperatuur verhoogd is. Na intensief sporten heeft je lichaam wel drie uur nodig om weer zo ver af te koelen dat je goed kunt inslapen. Dus als je daar gevoelig voor bent, overweeg dan om uiterlijk 20.00 uur te stoppen met sporten, of het sporten helemaal naar een ander tijdstip te verplaatsen. Rustig wandelen in de avond heeft een gunstig effect op slaap.

Goed om te weten

Groeihormoon wordt alleen aangemaakt tijdens je diepe slaap. En tijdens de nacht verwerken je hersenen wat je overdag hebt geleerd. De dag voor een belangrijke prestatie, toets of examen, kun je dus het beste op tijd naar bed gaan. Als je vlak voor het slapen nog even doorkijkt wat je moet leren, beklijft de stof nog beter tijdens de slaap. Er treedt dan namelijk actieve heractivatie op. Dit effect is groter naarmate je langer slaapt. Goed slapen voor een belangrijke prestatie helpt dus om fit en goed voorbereid aan de slag te gaan.

Slaapkwaliteit meten

Er zijn apps die je op je telefoon kunt installeren, waarmee je je slaapkwaliteit kunt meten. Sommige apps werken in combinatie met een fit-band die je om je pols draagt. Die zijn betrouwbaarder dan de apps waarbij je je telefoon naast je hoofdkussen op je matras moet leggen. Om voor de hand liggende redenen is het doorgaans af te raden die apps te gebruiken.

Fit-banden die de slaapkwaliteit meten in combinatie met een app op je telefoon zijn steeds beter en goedkoper verkrijgbaar. Voor twee tientjes kun je een goede bestellen bij Wish of Ali-expres. In de Nederlandse handel kosten deze banden doorgaans nog zo’n € 150,00. Bij centra voor slaap-waakstoornissen wordt met een actigraaf gewerkt. Deze test met een band om je pols is het meest betrouwbaar. Heb je hardnekkige slaapproblemen, dan kun je een onderzoek bij een gespecialiseerd slaapcentrum overwegen.

De slaapkwaliteit kun je ook meten door een dagboekje bij te houden. Schrijf dan dagelijks op:

• hoe laat je naar bed ging
• welke slaaprituelen je toepast
• hoe laat je ongeveer in slaap viel
• hoe laat je wakker werd
• hoeveel onderbrekingen je had tijdens de nacht
• geef een subjectieve score tussen 1 en 10 voor je slaapkwaliteit

Als je veel sport of een topsporter bent, dan slaap je vaak gemiddeld minimaal één uur korter dan andere mensen. Intensieve sporters slapen slechter in en liggen ’s nachts vaker wakker. Vroege sporters slapen minder omdat ze vroeg opstaan. Dit beïnvloedt het circadiane cortisolritme. Ook stress door gedachten aan de competitie of anticipatiestress door gedachten aan wat je de komende dag allemaal te wachten zal staan, kan je uit je slaap houden. Hierdoor kun je ook meer onplezierige dromen krijgen.

Maakt slaaptekort uit?

Eén nacht slecht slapen maakt niet uit. Het zijn de opeenstapelende effecten waar je last van krijgt. Slaaptekort merk je het eerste aan verminderde alertheid en aandacht. Je voelt je labieler, je kunt slechter met emoties omgaan en ook je fijne motoriek gaat achteruit. Deze effecten nemen toe bij meer slaaptekort. Vragenlijsten waarmee dit goed gemeten kan worden, zijn de Holland Sleep Disorder Questionair en Sleep Hygiene Index.

Paradox

Hoe harder je je best doet, hoe slechter je slaapt! Hoewel het natuurlijk  wel begrijpelijk is, want als je slechter gaat presteren dan lig je ’s nachts te piekeren; waardoor je slechter gaat slapen; waardoor je steeds meer noodzaak zal voelen om weer eens een nacht goed te slapen; waardoor je gestrest in je bed gaat liggen; waardoor je slechter slaapt; enz. Het wordt een vicieuze cirkel.

Wat helpt bij slaapproblemen

• Onderzoek de oorzaken door een activiteitendagboekje bij te houden, waarin je ook je eet- en drinkgewoonten opschrijft. Wie overdag teveel suikers, koffie, alcohol of teveel vette producten gebruikt, kan daar ‘s nachts flink last van hebben door de circadiane orgaanritmes;
• Houd een slaapdagboekje bij aan de hand van de hierboven genoemde punten. Zo ontdek je zelf welke relaties er zijn met wat je doet, eet en drinkt op een dag;
• Evalueer je gedachten en je gewoontes in je activiteitendagboekje;
• Zorg voor een gezonde balans tussen inspanning en ontspanning gedurende de dag;
• Begrijp je lijf.

Mogelijke oorzaken van slaapstoornissen (insomnie)

• Te hoge niveaus van stresshormonen zoals adrenaline en cortisol bij mensen met burnout;
• Slaapapneu komt veel voor, vooral bij oudere mannen en mensen met overgewicht. Door zuurstofgebrek word je soms wel elke minuut wakker, zonder dat je dit zelf in de gaten hebt. Slaapapneu wordt meestal opgemerkt door de partner, die een stagnerende ademhaling hoort;
• Een stoornis van het circadiane ritme (bijv. een trage biologische klok of stresshormonen die uit balans zijn);
• Restless legs, dit is een vaatprobleem in je onderbenen waardoor je ‘s nachts pijn en onrust ervaart wat je uit je slaap houdt;
• Hypersomnie, dit is overmatige slaperigheid overdag waardoor je ‘s nachts minder goed slaapt. Mensen met depressie of fibromyalgie kunnen hier last van hebben;
• Parasomnieën, door bijvoorbeeld slaapwandelen wordt je ‘s morgens niet fit wakker.

Door extreem slaapgebrek kun je gaan hallucineren en concentratiestoornissen krijgen. Je temperatuurregulatie gaat achteruit en je komt aan in gewicht. Als je helemaal niet meer kunt slapen, kun je zelfs overlijden. Gelukkig komt dit bijna nooit voor. Meestal slaap je meer dan je denkt. Uit hersenscans die zijn gemaakt van mensen die beweren het grootste deel van de nacht te hebben wakker gelegen, blijkt dat ze veel meer uren slapend hebben doorgebracht dan zij zelf dachten.

Mensen die beweren goed te kunnen functioneren met 6 uur of minder slaap per nacht, lijden doorgaans aan zelfoverschatting. Op objectieve tests blijkt dat ze minder presteren dan gemiddeld, terwijl ze dit zelf helemaal niet in de gaten hebben.

Slaapdysfuncties

Er zijn vier soorten problemen die je met slaap kunt hebben. Ieder slaapprobleem kent andere oorzaken en behandelingen:

• Inslaapproblemen (sleep onset)
• Doorslaapproblemen (sleep maintainance)
• Vroeg wakker worden (early morning arousal)
• Teveel slapen (hypersomnie)

Of je slaapprobleem hebt is heel persoonlijk, want de behoefte aan slaap verschilt per persoon. Recent is een gen ontdekt bij mensen die extreme kortslapers zijn. Deze mensen functioneren goed bij slechts 2 uur slaap per nacht. Welke effecten dit heeft op de lange termijn is nog onbekend.

Mensen met een burnout kunnen hun slaapkwaliteit enorm verbeteren door tussen-de-middag een siësta te houden van twee uur. Anderen die ook graag even plat gaan overdag, doen er echter goed aan om hun slaapje te beperken tot maximaal één uur en dit voor 16.00 uur te doen. Uitslapen in het weekend kun je het beste beperken tot maximaal één uur ten opzichte van de tijd waarop je er doordeweeks uit moet. Zo blijf je het meest fit en houd je je circadiane ritme intact.

Een slaapprobleem kan soms een symptoom zijn van depressie, maar is er ook vaak de oorzaak van. Voor veel depressieve mensen werkt slaaptherapie zelfs beter dan antidepressiva!

Inslaapproblemen: Problemen met inslapen gaat vaak samen met licht slapen en komt veel voor onder piekeraars. Ook mensen met een burnout kunnen moeite hebben met inslapen door de hoge levels stresshormonen en de onrust die ze daardoor in hun lichaam ervaren. Overdag voldoende ontspannen helpt om beter in te slapen en door te slapen.

Doorslaapproblemen: Dit heeft vaak te maken met wat je overdag eet. Teveel suikers (ook de suikers in witmeelproducten als wit brood, witte rijst, witte pasta), vet, alcohol en koffie, kunnen je ’s nachts uit je slaap halen. Ook te weinig eten kan ertoe leiden dat je niet goed doorslaapt. ’s Nachts verbruikt je lichaam bijna net zoveel energie als overdag, het verschil is slechts 50 kcal.

Teveel slapen (hypersomnie): Te lang slapen kan tot depressies leiden. Het omgekeerde is ook waar: mensen die depressief zijn kunnen baat hebben bij slaaprestrictie. De dag nadat je slechts zo’n 5 uur hebt geslapen, is je stemming een stuk beter. Dit effect duurt echter niet lang. Zodra je weer een nacht normaal hebt geslapen, komt je depressieve gevoel weer terug. Van teveel REM-slaap word je emotioneel. Van teveel slaap kun je dus net zo labiel worden als van te weinig slaap. Ga aan de slag met de tips hierboven en zet elke dag op dezelfde tijd je wekker zodat je niet teveel kunt slapen.

Vroeg wakker worden (early morning arousal): Mensen die structureel te kort slapen en daardoor te weinig REM-slaap krijgen (dit is de slaapfase waarin je droomt) kunnen angstiger en labieler worden. Dromen werkt regulerend op angsten, zie het maar als een soort exposure therapie. Mensen die te weinig diepe slaap krijgen, hebben een slechtere wondgenezing en een slechter herstel in het algemeen. De tips in deze blog zullen je helpen om beter en langer te slapen.

Kom je er niet alleen uit, dan kan het zinvol zijn om een afspraak te maken in mijn praktijk of bij een slaapspecialist.

Herken de vier fases naar een burnout

• Voor veel mensen is er bij stress nog niets aan de hand. Zolang stresssituaties en ontspanning elkaar afwisselen, kun je voldoende herstellen. Soms heb je klachten als hoofdpijn, een opgejaagd gevoel of een snelle hartslag, af en toe een slechte nacht of stemmingswisselingen. Zorg voor voldoende bewuste ontspanningsmomenten, zo kun je herstellen en blijf je in balans.
• Bij chronische stress gaat de stress overheersen en ga je je moe voelen. De tijd die je kunt ontspannen is te kort om te herstellen. Vakantie doet je goed, maar weer thuis voel je je binnen een paar dagen alweer moe. Je hebt nog mentale en fysieke reserves, dus je denkt dat het nog wel meevalt. Iedereen is immers moe? Deze fase kan 2 tot 6 maanden duren.
• Daarna word je overspannen als de energie in je lijf voelbaar op begint te raken. Je voelt dat je roofbouw pleegt op je lijf en in je hoofd. Je bent sneller geïrriteerd en je hebt moeite met inslapen of je ligt ’s nachts regelmatig wakker. Je hebt regelmatig hoofdpijn of pijn in je rug en een opgejaagd gevoel. Je dagelijkse belastbaarheid vermindert en het wordt lastig om alle taken goed te blijven uitvoeren. Je werktempo vermindert en je vrienden en familie vragen of het allemaal nog wel goed gaat. Deze fase kan tot 6 maanden duren.
• Van de ene op de andere dag zit je in een burnout. Je lijf doet het niet meer en je voelt je totaal uitgeput. Je kunt niet meer werken en je lijkt niet meer de baas over je lichaam. Je hebt plotseling een scala aan klachten: hoofdpijn, koud, koorts, beperkt zicht, maagpijn, spierpijn, gewrichtspijn, hartkloppingen, huidaandoeningen en huiduitslag, diarree of verstopping, misselijkheid en oorsuizen. Je bent erg emotioneel, kunt niet stoppen met huilen, voelt je ontzettend boos of angstig, je hebt paniekaanvallen of stemmingswisselingen. Je bent volledig uitgeput en tot niets meer in staat, ook al zou je het misschien nog wel willen. Je hoofd lijkt het niet meer te doen, je kunt je niet concentreren op een tekst – hoe eenvoudig ook – je hebt moeite met het verwerken van informatie, je geheugen laat je in de steek, je bent gevoelig voor allerlei zintuiglijke prikkels. Je hebt zin in junkfood en je slaapt slecht.

De weg terug uit een burnout duurt één tot anderhalf jaar, maar het kan meerdere jaren duren voordat je weer volledig hersteld bent. Heb je chronische stress of herken je bij jezelf al tekenen van overspannenheid? Laat je niet verrassen door een burnout en maak vandaag nog een afspraak voor een gratis intakegesprek.

Bel 072 – 582 43 80 of vul het contactformulier in